Uitgeput en leeg, maar blijf je halstarrig doorgaan?
De term ‘Burn-on’ las ik voor het eerst in het vakblad Therapeut, Coach & Counselor, editie 2 – 2023, Magazine voor professionals die werken aan welzijn en een gezonde levensstijl. De burn-on zie ik in veel van mijn klanten terug. Ik spreek regelmatig mensen die uitgeput en leeg zijn, maar heel trouw en verantwoordelijk maar door en door en door en door blijven gaan. Ook als hun lichaam al vele signalen heeft gegeven dat de energie op is.
Ik herken bij velen de opvoeding die uitstraalt dat je vooral niet moet piepen of zeuren en dat je gewoon door moet gaan. Soms gaat het op de automatische piloot zo ver dat het niet meer mogelijk is om nog te kunnen voelen wat je werkelijk nodig hebt.
Wat is een Burn-on?
Uitputting en leegte zie je ook terug in de aanloopfase naar een burn-out. Dit voorstadium van de burn-out wordt door Bert te Wildt en Timo Schiele, klinisch deskundigen, die een psychosomatische kliniek in Duitsland runnen, beschouwt als een syndroom op zich. Namelijk het Burn-onsyndroom. Ze schreven er een boek over: Burn on: immer Kurz vorm Burn out. Mieke Lannoey, auteur van Burn-on, de functionerende burn-out, herkende het syndroom ook in de fase na een burn-out. In het herstelproces worden eindeloze zelfverbeterprojecten toegepast die ook opzicht even schadelijk kunnen en ook weer uitputting tot gevolg kunnen hebben.
Het volhouden ondanks alle vermoeidheid en stress wordt vaak als een prestatie gezien, maar er zit een prijs aan. Je kan dit alleen volhouden door niet te veel aandacht te besteden aan de signalen die je krijgt. Het is natuurlijk ook een prestatie om allerlei ballen in de lucht te houden en zowel privé, als in je loopbaan een strakke organisatie vol te houden. Als je echter op de automatische piloot doorgaat om maar niet te voelen hoe onvervuld je leven in werkelijkheid aanvoelt, dan raak je steeds verder van jezelf verwijderd en wordt het steeds lastiger om er achter te komen wat je nu in deze levensfase echt nodig hebt.
In tegenstelling tot een burn-out leidt een burn-on doorgaans niet tot een acute inzinking of crash. In plaats daarvan keert de energie zich langzaamaan steeds meer naar binnen. Het proces implodeert. Er ontstaat een groeiende innerlijke leegte, zelfvervreemding, vermoeidheid en/of gevoelens van zinloosheid. Langzaam maar zeker worden worden innerlijke grenzen overschreden en raakt afgesneden van jezelf.
Je energie, je levenskracht krijgt een behoorlijke knauw bij een burn-on. Aangezien er geen duidelijke crash volgt maakt het makkelijk om te blijven geloven dat je alles onder controle hebt, waardoor noodzakelijke veranderingen niet plaatsvinden en de ellende en de twijfel over jezelf steeds hoger oploopt.
Wat is een burn-on?
Een burn-on is een werkgerelateerde aandoening die wordt gekenmerkt door chronische uitputting ten gevolge van aanhoudende stress. Er ligt innerlijke spanning of wrijving ten gevolge van het ervaren van tegenstrijdige emoties en drijfveren aan de basis van de symptomen.
Het is niet zozeer het werk opzicht wat het probleem vormt, maar hoe met het werk wordt omgegaan. Als het werk voorrang krijgt op alles raak je langzaam maar zeker vervreemd van alles wat belangrijk voor je was of is, inclusief jezelf. Er is een fixatie tot optimalisatie en prestatie. ‘Aan’staan is een tweede natuur geworden. De uitputting die vooral psychisch van aard is, wordt gecamoufleerd door hard werken. Er is daardoor onvermogen om te ontspannen en mentaal aanwezig te zijn in het hier en nu.
Om officieel van een burn-on te kunnen spreken moet voor een periode van ten minste twaalf maanden aan de volgende criteria worden voldaan:
- Op gedragsniveau wordt een drukke bedrijvigheid en actieve inzet voor alles wat werkgerelateerde is waargenomen, terwijl het amper nog lukt om alledaagse dingen die uit te stellen zijn, uit te voeren.
- Op emotioneel niveau geef je de indruk je leven als positief te ervaren, terwijl er onder de oppervlakte sprake is van neerslachtigheid, innerlijke leeft en/of levensmoeheid.
- Op cognitief vlak probeer je door middel van perfectionisme en overmatig presteren een diepgeworteld gevoel van ontoereikendheid en tekortschieten te compenseren.
Er is een groot contrast tussen de buiten- en de binnenwereld en dat geeft innerlijke spanning en conflicten of een drang tot ontvluchten. Ontvluchten kan ook in het werk. Er is tevens een onvermogen om te stoppen. Je zit vast in de doe-modus en ontspannen lukt niet meer.
Gevoel van onveiligheid
Breinexperts waarschuwen al langer dat ons brein niet up-to date is met de huidige manier van leven. Dat er veel mensen vastlopen in het ‘aan’ staan en zichzelf verliezen in het willen presteren en (zichzelf) verbeteren, heeft te maken met de tijd waarin we leven. Ons zenuwstelsel wordt constant gemobiliseerd. Onze aandacht wordt zo in beslag genomen door prikkels dat we de diepere verbinding met onszelf verliezen. Hierdoor voelen we niet meer waar we echt naar verlangen en verliezen we betekenisvolle lange termijndoelen uit het oog. In plaats daarvan kiezen we voor instant beloningsvormen. De constante stroom van plezierprikkels zorgt ervoor dat ons brein zijn gevoeligheid voor plezier verliest.
De toenemende individualisering doet ons nog verder afdrijven van onze natuurlijke aard. Inbedding in een hechte gemeenschap gaf ons een gevoel van verbondenheid en veiligheid. Ons instinct is nog steeds ingesteld op leven in een gemeenschap. Dat gevoel van veiligheid ontbreekt nu waardoor ontspannen nog moeilijker wordt.
In geval van burn-on zijn de regulatie van je zenuwstelsel, opnieuw contact maken met je diepere waarden, behoeften en drijfveren en het herstellen van de verbinding met anderen belangrijke sleutels om weer in balans te komen.
Vaak begin je het pad van persoonlijke ontwikkeling te bewandelen tijdens of na een burn-out. Je gaat op zoek naar betekenis, verdieping, inspiratie, wijsheid, inzicht en tools voor verandering, vastberaden om een versie 2.0 van jezelf te maken. In eerste instantie voelt het als thuiskomen, er gaat een compleet nieuwe wereld voor je open waar je betoverd doorheen loopt en maar geen genoeg van krijgt.
Algauw is versie 2.0 van jezelf echter ook weer achterhaald, een versie 3.0, 4.0 en 5.0 ook. Na al dat werken en sleutelen aan jezelf, blijk je tot je eigen teleurstelling nog steeds maar gewoon mens te zijn. Onbewust is de overtuiging: Ik ben niet goed genoeg zoals ik ben, dan ook het vertrekpunt van waaruit mensen hun persoonlijk ontwikkelingsproces aanvangen.
Mieke Lannoey
Niet goed genoeg zijn
Mijn persoonlijke mening is dat er veel overtuigingen, ideeën en gewoonten zijn, die er voor zorgen dat we belemmerd worden om ons vrij te bewegen in ons leven en ons te verbinden met anderen. Niet goed genoeg zijn, kan ook een drijfveer zijn, een motor, om meer uit jezelf te halen en dus harder te gaan werken. Soms levert het je succes op of brengt het je ver, maar als het een chronische uitputtingsslag wordt, gaat het zijn doel voorbij.
Mijn ervaring is dat de meeste mensen zich niet bewust zijn van dit soort onderliggende gedachten, overtuigingen en emoties, maar het beïnvloed je gedrag wel. Het is altijd zinvol om je te ontdoen van dergelijke belemmerende factoren. Hypnotherapie is daar zeer geschikt voor, maar ondanks de mooie resultaten die ik heb gezien door hypnotherapie, heb ik ook gezien dat het soms een moeizaam proces kan zijn.
Mijn stelregel is dat je niets hoeft te veranderen, maar je kan bijleren en datgene versterken wat wel werkt. Je kan leren om positiever te zijn en beter voor jezelf te zorgen, om wat je denkt en wat je voelt in balans te brengen zodat er geen conflict meer is. Je kan leren om milder en zonder oordeel naar de signalen van je lichaam te luisteren en er je voordeel mee te doen. Je kan leren om weer te ontspannen en te kiezen voor jezelf. Een van de manieren om dat te doen is wandelen. Lees daarover mijn volgende bericht: Loop je stress weg. Helpt dat niet, zoek dan vooral professionele hulp. Ook bij mij ben je van harte welkom!